MONITORING BRUDNICY MNISZKI; co to właściwie jest ???

Lipiec to dla leśnika miesiąc gdzie spotyka się z jednym z najgroźniejszych szkodników drzewostanów.

             Brudnica mniszka (Lymantria monacha L.)  - motyl o jasnych przednich skrzydłach, pokrytych licznymi zygzakowatymi, czarnymi liniami. Tylne skrzydła szaro popielate z drobnymi ciemniejszymi plamkami na obrzeżach. Motyle cechuje duża zmienność ubarwienia. Spotykane są osobniki od koloru zupełnie ciemnego do śnieżnobiałego. Rozpiętość skrzydeł 45-55 mm – samica, samce nieco mniejsze. Czułki samca są grzebykowate. Samica składa około 200 jaj. Jaja składane są w skupiskach na załamkach kory. Dorosła gąsienica osiąga długość ok 3,5 cm i ma po bokach ciała niebieskie brodawki, z których wyrastają kępki długich, czarnych włosków. Żeruje około dwóch miesięcy. Przepoczwarczenie następuje w lipcu i sierpniu. Rójka trwa w okresie nocy od połowy lipca. Gąsienica zimuje w złożonych jajach. Wiosną następnego roku gąsienice wylęgają się i spędzają kilka dni w tzw. „lusterkach", później żerują na świeżo wyrastającym igliwiu. Gąsienice przechodzą 5 lub 6 stadiów rozwojowych.

Jak leśnicy monitorują ilość brudnicy mniszki?

W  warunkach gdzie nie występuje zagrożenie  od końca czerwca każdego roku obserwujemy pułapki feromonowe, które imitują zapach samicy, ściągający motyle samców. Na podstawie ich ilości; badanej kilka dni, jesteśmy w stanie określić dość dokładnie, kiedy następuje kulminacja rójki. Wtedy leśnicy przemierzają swoje leśnictwa metodą tzw. transektu i  wyznaczają miejsca występowania – tym razem samic brudnicy mniszki.

Na podstawie powyższych danych Zespół Ochrony Lasu określa ewentualne zagrożenie ze strony motyla. Jeśli takie występuje, szukamy złoży jaj mniszki. Później na podstawie obserwacji występowania „lusterek" określamy dokładny termin wylęgu gąsienic. Następny etap, to ścinka drzew na płachtę – celem określenia fizycznej ilości gąsienic brudnicy żerujących na jednym drzewie w interesującym nas oddziale. Później już tylko trzeba czekać na wyniki, tzn. stopień zagrożenia drzewostanów.

Słowniczek

- rójka: liczne wystąpienie uskrzydlonych owadów dorosłych w celu odbycia lotu godowego, podczas którego dochodzi do kopulacji.

- metoda transektu: polega na liczeniu samic brudnicy mniszki na 10 kolejno wybranych drzewach w miejscu o największym zagęszczeniu populacji, zlokalizowanym podczas jednorazowego przejścia przez oddział wzdłuż transeptu.

- lusterko: skupienia larw na pniu drzewa.

- ścinka drzew na płachtę: jedna z form prognozowania zagrożenia drzewostanów przez szkodniki liściożerne, polegająca na liczeniu gąsienic żerujących w koronie drzewa. Liczenie gąsienic pozwala na określenie stopnia zagrożenia drzewostanu.

Źródła:

- Szujecki A. Ekologia owadów leśnych. PWN, Warszawa, 1980

- Starzyk J. Kolk A. Atlas szkodliwych owadów leśnych. MULTICO, Warszawa 1996

- Instrukcja Ochrony Las, ORWLP, Warszawa 2012

Tekst i zdjęcia: Aleksander Żelazny